COVID-19: Thách thức và cơ hội cho nền dân chủ

 

Nhân Ngày Quốc tế Dân chủ, EU tái khẳng định sự sẵn sàng đóng vai trò hàng đầu trong các vấn đề dân chủ và nỗ lực hơn nữa để hỗ trợ những người bảo vệ nền dân chủ, xây dựng nền dân chủ và buộc các nhà hoạch định chính sách phải chịu trách nhiệm trong những thời điểm khó khăn này.

Đại dịch toàn cầu này không chỉ đặt ra thách thức đối với sức khỏe và nền kinh tế của chúng ta, mà còn đối với nền dân chủ của chúng ta. Khi thế giới thực hiện các biện pháp khẩn cấp để đối phó với cuộc khủng hoảng này, người ta bắt đầu lo ngại rằng một số quốc gia có thể lợi dụng tình hình này để đẩy lùi các quyền công dân và nhân quyền. Virus Corona cũng làm nổi bật và làm trầm trọng thêm bất bình đẳng cơ cấu, từ hệ thống y tế không đầy đủ đến khoảng cách bảo trợ xã hội, khoảng cách kỹ thuật số và bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục; từ suy thoái môi trường đến phân biệt chủng tộc và bạo lực đối với phụ nữ, bản thân đây là những mối đe dọa đối với nền dân chủ. Tuy nhiên, khủng hoảng cũng có thể là cơ hội để tiến về phía trước.

Ông nói: "Trên khắp thế giới, mọi người thường chấp nhận rủi ro cá nhân lớn để tiếp tục thể hiện khát vọng dân chủ của họ. Từ Hồng Kông đến Lebanon, Belarus đến Sudan, đằng sau các tiêu đề và số liệu, có những người dũng cảm và không sợ hãi từ các bối cảnh khác nhau. Chúng tôi tôn vinh họ và chia sẻ cam kết của họ đối với nền dân chủ." Đây là tuyên bố chung của Phó Chủ tịch Nhân quyền/José Borelli và Ủy viên UICA để kỷ niệm ngày này.

Có biện pháp kiểm soát luồng thông tin, hạn chế tự do ngôn luận và báo chí, đàn áp các đối thủ chính trị, nhà báo, bác sĩ và nhân viên y tế, các nhà hoạt động và những người khác, cáo buộc họ phát tán "tin giả", tiến hành an ninh mạng cực đoan và tăng cường giám sát trực tuyến, trì hoãn bầu cử… Kể từ khi bắt đầu cuộc khủng hoảng COVID-19, nhiều quốc gia đã hạn chế tiến trình dân chủ và không gian công dân với lý do tình trạng khẩn cấp.

Điều này đặc biệt nguy hiểm ở những nơi mà nền tảng dân chủ còn yếu và sự kiểm tra và cân bằng thể chế còn yếu", Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nói. "Khi thế giới phải đối mặt với COVID-19, dân chủ là điều cần thiết để đảm bảo luồng thông tin tự do, tham gia vào quá trình ra quyết định và trách nhiệm giải trình để ứng phó với đại dịch này".

Người dân xếp hàng chờ bỏ phiếu tại các điểm bỏ phiếu trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2020 ở Sri Lanka.

Đi kèm với đại dịch này là một đại dịch thông tin toàn cầu, đe dọa trực tiếp đến một trong những trụ cột của nền dân chủ: quyền có được thông tin trung thực. Tuyên bố chung của EU nêu rõ: "Trong khi các cơ hội mới để tham gia chính trị đã xuất hiện, chúng tôi cũng đã chứng kiến tác động sâu rộng của các hình thức thao túng thông tin mới, các cuộc bầu cử và tiến trình dân chủ, được tăng cường bởi công nghệ kỹ thuật số và truyền thông xã hội."

Liên minh châu Âu gần đây đã gia hạn cam kết bảo vệ nền dân chủ trên toàn thế giới. Kế hoạch Hành động Nhân quyền và Dân chủ mới 2020-2024 đề ra các tham vọng của châu Âu và xác định các ưu tiên cho các hành động đối ngoại cụ thể trong những năm tới. Năm 2019, các dự án hợp tác hỗ trợ dân chủ đã lên tới 147 triệu người ở 37 quốc gia.

  Đồng thời, EU cũng đang phát triển một kế hoạch hành động dân chủ châu Âu, trong đó sẽ đưa ra các khuyến nghị để đối phó với những thách thức đối với tính toàn vẹn của các cuộc bầu cử châu Âu và tăng cường tự do truyền thông để giải quyết tác động của thông tin sai lệch trực tuyến trong EU.

COVID-19 đã làm nổi lên một số bất cập của EU. Đồng thời, nó cho chúng tôi cơ hội củng cố nền dân chủ của mình và cho phép người châu Âu có tiếng nói lớn hơn trong việc ra quyết định của EU. Đây là tinh thần của Hội nghị Tương lai Châu Âu, sẽ tập hợp các công dân, đặc biệt là giới trẻ, xã hội dân sự và các tổ chức Châu Âu vào mùa thu này để thảo luận và quyết định làm thế nào để người Châu Âu có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong liên minh của chúng ta. Giải pháp duy nhất cho thời điểm khó khăn luôn là phải dân chủ hơn.

Nguồn: https://eeas.europa.eu/. Nguyên đề: COVID-19: both a challenge and an opportunity for democracy 

Việt dịch: Nguyễn Thành Sang.